Час няўмольна бяжыць наперад, паступова сціраючы добрыя і кепскія ўспаміны. Прайшло ўжо 80 год з моманту Курскай бітвы. З кожным годам змяншаецца колькасць сведкаў тых падзей. На Пружанскай зямлі застаўся адзіны чалавек, які прымаў непасрэдны ўдзел у гэтым каласальным змаганні, — Іван Міхайлавіч Алякумаў, якому 6 жніўня споўніцца 99 гадоў.
Іван Міхайлавіч нарадзіўся ў Петрапаўлаўцы — невялікім раённым цэнтры Варонежскай вобласці ў шматдзетнай сям’і сялян. Бацька Міхаіл Паўлавіч у трыццатыя гады быў актыўным удзельнікам будаўніцтва калгасаў, у ліку першых аддаў быкоў і каня. Мама — Марфа Пятроўна — займалася гаспадаркай, а калі ў 1936 годзе памёр муж, ва ўзросце 36 гадоў засталася ўдавой з чатырма непаўналетнімі дзецьмі.
Іван Міхайлавіч у кнізе «95 старонак біяграфіі Івана Алякумава», якая стала часткай праекта «Гісторыя, расказаная народам», узгадваў, як упершыню пачуў самае страшэннае слова. Слова, якое змяніла яго жыццё:
— 22 чэрвеня 1941 года з хаты выйшла мама і вымавіла: «Вайна!» Рукою яна паказала ў бок расчыненых дзвярэй дома, дзе з рэпрадуктара гучала паведамленне Савінфармбюро аб нападзенні Германіі на Савецкі Саюз.
Праз год, 10 чэрвеня 1942 года, дырэктар Петрапаўлаўскай школы, дзе вучыўся Іван Алякумаў, звярнуўся ды выпускнікоў: «Дзеці, сёння вы атрымалі атэстат сталасці, але выпускнога вечара не будзе. Усіх вас прызываюць у армію».
— Маім домам стаў франтавы акоп, а адзеннем і ложкам — шэры шурпаты салдацкі шынель. Мая ваенная служба доўжылася 13 гадоў і шэсць месяцаў, у тым ліку тры гады падчас вайны, — пісаў ветэран.
Яшчэ ўчарашні школьнік 18-гадовы Іван Алякумаў у складзе 108-га асобнага армейскага батальёна супрацьтанкавых ружжаў стаў на абарону Варонежа. Потым было вызваленне Курска, Льгова…
— Вясна 1943 года. Наш батальён аказаўся на самым пярэднім краі Курскага выступу. Першая падрыхтоўка да наступлення выклікала нечалавечы страх. Уявіце сабе карціну: танк ідзе ўздоўж кулямётных пазіцый, а тым часам разлік абавязаны прыбраць зброю ў акоп і там жа схавацца на кукішках. Машына літаральна засыпала нас зямлёй, здавалася, нас хаваюць жывымі. Тым не менш мы павінны былі ўставаць амаль з таго свету і быць гатовымі да адсячэння пяхоты ад танкаў, — успамінае старонкі сваёй франтавой біяграфіі Іван Міхайлавіч.
Літаральна з першых дзён баявога шляху хлопец зразумеў, што вайна — гэта бесперапынная цяжкая праца, якую ўвесь час суправаджае подых смерці. У штодзённай агнявой купелі юнакі гартаваліся, мужнелі і сталелі. Памяталі загад: «Ні кроку назад, толькі наперад!»
Увосень 1943 года Іван Алякумаў вызваляў ужо Жытомірскую зямлю. Складана падлічыць, колькі разоў чырвонаармейцу даводзілася праяўляць мужнасць і адвагу, рызыкаваць жыццём. Самай небяспечнай сітуацыяй стала абарона каля вёскі Белакаровічы. Тады салдат атрымаў скразное кулявое раненне левай паловы грудной клеткі. Лячэнне зацягнулася на чатыры месяцы.
Пасля вучобы ў авіяцыйнай школе паветраных стралкоў-радыстаў Івана Алякумава залічылі ў 54-ы авіяцыйны полк пікіруючых бамбардзіроўшчыкаў. У пачатку 1945-га Іван Міхайлавіч зноў быў на фронце і ваяваў да таго дня, калі над рэйхстагам узвіўся савецкі сцяг.
Сёння пра гераізм гэтага чалавека сведчаць шматлікія ўзнагароды на парадным кіцелі: ордэн Айчыннай вайны І ступені, медалі «За адвагу», «За баявыя заслугі», «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне», «За свабоду і незалежнасць Польшчы»…
Здаецца, што кожную старонку сваёй біяграфіі Іван Міхайлавіч пісаў так, каб потым не было сорамна ні перад сабой, ні перад спадчыннікамі.
З вышыні пражытых гадоў Іван Алякумаў падкрэслівае, што ёсць на свеце скарб, даражэйшы за любую ўзнагароду, — гэта родныя людзі. Так здарылася, што ўраджэнец Варонежскай зямлі застаўся на Пружаншчыне, дзе сустрэў сваю другую палавіну — Лію Мікалаеўну, выхаваў дзвюх дачок, дзе сёння цешыцца поспехамі сваіх унучак і шматлікіх праўнукаў.
Без малога сорак гадоў мужчына адпрацаваў у сістэме ваеннага гандлю. За гэты час, паводле запісаў у працоўнай кніжцы, атрымаў амаль 80 падзяк. Працяглы час быў адказным сакратаром раённага савета ветэранаў, у 2013 годзе ўдастоены звання «Ганаровы ветэран».
Нягледзячы на паважаны ўзрост, Іван Міхайлавіч вядзе актыўную патрыятычную работу, дзеліцца ўспамінамі аб вайне.
Уладзімір Яцкевіч, старшыня раённай арганізацыі Беларускага грамадскага аб’яднання ветэранаў
